Tradicionalnoj astrologiji danas mnogi “zameraju” da se malo bavi psihološkim profilom natusa i da je usmerena ponajviše na predikcije. Ovakvo verovanje je pogrešno, posebno ako se uzme u obzir da je velikom broju tradicionalnih astrologa procena temperamenta, ponašanja i stanja uma bila polazna tačka u tumačenju natala.
Takođe, samo definisanje i kategorizacija temperamenta potiče iz helenističkog perioda i slobodno se može reći da to predstavlja osnov moderne psihologije.
Na početku se nameće pitanje – šta je to temperament?
Temperament nije isto što i ličnost, iako je njome obuhvaćen. Ličnost je podložna razvoju, promenama i oblikovanju kako na osnovu unutrašnjih, tako i spoljašnjih faktora, dok je temperament isključivo urođen, pa time i nepromenljiv.
Karakter, takođe, ne možemo poistovetiti sa temperamentom, mada se oni često podudaraju. Sama reč karakter potiče od grčkog χαρακτήρ i često ga koristimo u smislu znaka (na primer, ova reč sadrži pet karaktera). Međutim, ista reč označava i pečat, odnosno ono što ostavlja otisak u vosku ili metalu. Pa tako, karakter prestavlja model genetskog nasleđa i socijalnog okruženja koji je utisnut u pojedinca prilikom njegovog rođenja. Nasuprot tome, temperament predstavlja lični pečat natusa, neovisno od toga kakvo mu je okruženje, vaspitanje ili genetika.
Najpribližniji pojam sa kojim ga možemo porediti jeste narav ili priroda (natura), iako latinski izraz temperamentum označava pravu meru, usklađenost i na neki način opisno prikazuje metod kojim dolazimo do njega.
Kroz astrološku istoriju nailazimo na različite “formule” koje su služile za određivanje temperamenta. Ona se razlikuje od autora do autora, ali određene podudarnosti postoje pošto su svi razmatrali kvalitete tri osnovna pokazatelja – Ascendenta, Meseca i Sunca.
Kvalitet znaka Ascendenta je, bez sumnje, primarni element i tu ne postoji nesuglasica među astrolozima. Čak, ako bi smo napravili paralelu sa savremenim “sistemima” određivanja temperamenta, izlazeći znak ili horoskop je nezaobilazan.
Razlika se javlja u razmatranju ostalih pokazatelja koji su vezani za Ascendent. Pre svega, neki su uzimali vladara Ascendenta, a neki almuten ili, pak, obe planete. Zatim, nema saglasnosti oko toga da li se prednost daje kvalitetu planete u odnosu na njenu helijačku fazu, esencijalnu prirodu ili kvalitetu znaka u kome se ona nalazi. Planete na Ascendentu, svakako su bitan pokazatelj, a neki autori razmatraju i one koje ga blisko aspektuju, kao i fiksne zvezde na stepenu Ascendenta.
Sledeći bitan pokazatelj koji su svi uzimali jeste položaj Meseca, ali prema različitim kvalifikacijama. Pojedini autori razmatraju samo kvalitet Mesečevog znaka, dok drugi veliku važnost pridaju njegovoj fazi. Mesečev dispozitor je, takođe, imao određenu ulogu, ali opet uz razliku posmatranja njegovih esencijalnih kvaliteta ili kvaliteta znaka u kome se nalazi. To “mimoilaženje mišljenja” srećemo i kod razmatranja planeta koje su u konjunkciji sa Mesecom ili ga blisko aspektuju. Neki su uzimali u obzir i fiksne zvezde u konjunkciji sa Mesecom.
Položaj Sunca je gotovo kod svih tradicionalnih autora razmatran prema godišnjem dobu rođenja natusa, a ne prema znaku.
Vladar geniture (ili vladar karte, primogenitura), se javlja kao bitan element kod određenih autora, ali tu ima najmanje saglasnosti jer se sam osnov određivanja najznačajnije planete u natalu, koja će time imati uticaj i na prirodu natusa, razlikovao od autora do autora.
Potrebno je napomenuti da ima tradicionalnih autora koji su temperament određivali “presabiranjem” kvaliteta znakova u kojima su sve planete i Ascendent smešteni, slično kao što većina modernih autora čini, s tim što je pojedinim planetama davana prednost kroz “dvostruko” računanje (obično Suncu, Mesecu i Merkuru, kao i znaku Ascendenta).
Kada se odrede relevantni pokazatelji utvrđuje se temperament natusa sa karakteristikama onih kvaliteta koji preovladavaju:
toplo – sangvinik, kolerik – brzi, pokretni i ekstravertni
hladno – flegmatik, melanholik – spori, tromi i introvertni
suvo – kolerik, melanholik – jaki, odlučni i racionalni
vlažno – sangvinik, flegmatik – slabi, neodlučni i intuitivni
U praksi nije redak slučaj da u pokazateljima koje smo uzeli imamo izjednačenost nekog od kvaliteta (na primer, toplo i hladno ili vlažno i suvo), pa je tada poželjno da izdvojimo dva dominirajuća tipa koji su međusobno srodni po onom kvalitetu koji je u bilo kojoj meri naglašen.
Na kraju, trebalo bi naglasiti koliki je značaj pravilnog određivanja temeramenta. On daje okvir unutar koga određujemo osnovne pokretače delovanja natusa, širi model ponašanja, stepen ambicije i mentalne izdržljivosti, emotivne reakcije, sklonost prihvatanja ili propuštanja prilika koje život donosi i način odbrane od problema, što direktno ili indirektno ukazuje i na to kakva je natusova sudbina.
Tanja Veselinović
